Türkiye’nin İlk Kadın Muhtarı Aydın Karpuzlu’dan Gül Esin

Türkiye’nin ilk kadın muhtarı Gül Esin (Gülkız Ürbül Hanım). İlk eşini ve 5 erkek kardeşini Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sürecinde kaybetmişti. Türkiye’nin ilk kadın muhtarı seçildiğinde otuz iki yaşındaydı, bu görevi alabilmek için okuma yazma bilmek gerekiyordu, tüm ülkenin sadece %10’luk bir kısmı okuma yazma biliyordu o dönemde. Kendi çabaları ile okuma yazma öğrenen Gül Esin bu okuma yazma şartını yerine getiriyordu. Üstelik köydeki okuma yazma bilen ilk ve tek kişiydi.

Aydın’ın Karpuzlu (Demircidere) ilçesinde dünyaya gelen ve orada yaşayan Gül Esin, 1933 yılında yapılan muhtarlık seçiminde Cesurca bir şekilde 7 Erkek muhtar adayının karşısına Kadın muhtar adayı olarak geçiyor. 7 Erkek adayı eledikten sonra Türkiye’nin ilk kadın muhtarı ünvanına sahip oluyor.

Halkevi Gazetesi’nde “Büyük inkılabın ilk kadın muhtarı, vazifen kutlu ve mutlu olsun” manşetiyle haber olan Kadın Muhtar Gül Esin muhtar seçildikten sonra çok önemli hizmetlerde bulunmuş.

Yaptığı çok güzel çalışmalar arasında evlilik yapacak gençlerin yanında olmuş, aracı olmuş, kız kaçırma olaylarını da en aza indirmiş.

Kumarı yasaklama cesaretinde bulunmuş ve yasaklayan ilk kadın muhtar olmuş.

Karpuzlu-Çine arasına taş döşemeli yol ve bir köprü inşa edilmesine önayak olmuş.

Köye ait hizmetlerin belli bir mekânda kararlaştırılıp yürütülebilmesi için kooperatif tipi bir oluşumla kaynak yaratıp bir köy odası yaptırmış.

Belli bir yaşın altındaki gençlerin kahvelere girmesini yasaklayıp avcılık, binicilik ve diğer spor dallarında faaliyet göstermek üzere bir gençler derneği kurmuş.

Atatürk tarafından ödüllendirilmiştir.

Seçimlerden sonra basına bir beyanat veren zamanın Çine Kaymakamı Mehmet Ali Bey:”İlçemiz yeni Kanun’un uygulanması konusundaki öncülüğünden dolayı bahtiyarlık hissetmektedir. Halkımız Cumhuriyetin yeniliklerini severek benimsemekte ve ‘Türk kadınına benliğini tanıtan ve medeni haklarını veren Cumhuriyettir.’ gerçeği bu gibi yeni tezahürlerle kuvvet bulmaktadır.”diyerek önemli bir gerçeği dile getirmektedir.Yine o günlerde, Türkiye’nin tek siyasi partisi konumundaki Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Sekreteri -ve daha sonra da Başbakan- olan Recep Peker de Gül Hanım’a çektiği telgrafta:”Türkiye’nin ilk kadın muhtarı olmak büyük bir şereftir. Kutlu olsun. Sizin ve aynı vazifeleri alacak bütün kız kardeşlerimizin Türk kadınının üstünlüğü hakkındaki davamıza hak kazandıracak örnekler vereceklerine şüphe yoktur.”demektedir. (alıntı)

Türkiye’de kadınlara seçme ve seçilme hakkı, ilk defa belediye seçimleriyle ilgili olarak 1930 yılında çıkarılan 1580 sayılı Kanun’la verilmiştir.Daha sonra çıkarılan 26 Ekim 1933 tarih ve 2349 sayılı Kanun’la da kadınlarımız köy ihtiyar heyetlerine ve muhtarlığa seçilme hakkını elde etmişlerdir.Bu Kanun çerçevesinde ilk muhtarlık seçimi bundan tam yetmiş beş yıl önce 12 Kasım 1933 tarihinde Aydın’ın Çine ilçesine bağlı olan, bugün ise Karpuzlu ilçe merkezi olarak bilinen Demircidere köyünde yapılmış ve seçimlerin galibi Gül veya Gülkız Ürbül Hanım olmuştur.

İmkânsızlıklar içinde imkânlar yaratan, eli öpülesi, yürekli Türk kadını Gül Esin gibi cesur ve özgür kadınlarımızın her zaman yanımızda olması temennisi ile…